Klasyfikacja instrumentoznawcza organów zamieszczona w informacjach ogólnych zwraca uwagę na pewien podział instrumentu. Wynika on z zastosowania w organach różnego rodzaju piszczałek. Biorąc pod uwagę tę klasyfikację należy wyróżnić dwie grupy piszczałek:
- piszczałki wargowe (labialne) metalowe lub drewniane oraz
- piszczałki języczkowe.
Piszczałki te znacznie różnią się budową oraz mechanizmem powstawania w nich dźwięku. Podstawowa różnica między nimi polega na tym, że w piszczałkach wargowych elementem drgającym (wibratorem) jest słup powietrza, w języczkowych natomiast - metalowy języczek (szczegóły na kolejnych stronach). Brzmienie piszczałek języczkowych dość wyraźnie różni się od brzmienia piszczałek wargowych. Piszczałki języczkowe są używane w budownictwie organowym znacznie rzadziej niż piszczałki labialne. W mniejszych organach piszczałki języczkowe mogą w ogóle nie występować. Piszczałki labialne natomiast można podzielić dodatkowo na kilka typów ("akustycznych"): piszczałki otwarte, piszczałki kryte, piszczałki półkryte oraz piszczałki przedęte.
Do budowy piszczałek używa się różnego rodzaju metali (cyny, ołowiu, miedzi, cynku) a także drewna. Bywają piszczałki w całości wykonane z drewna lub z metalu, ale możliwe jest również łączenie obydwu materiałów w konstrukcji pojedynczej piszczałki (fotografia poniżej).
Odpowiednio dobrane piszczałki grupowane są w tzw. głosy organowe (rejestry), z których każdy może zostać w dowolnej chwili wykorzystany w czasie gry, lub pozostać wyłączony jeśli w danej chwili nie jest potrzebny.
Podstawową jednostką miary używaną w organmistrzostwie do określania długości piszczałek, a także do oznaczania wielkości (wysokości brzmienia) głosów organowych jest stopa. Jednostka ta oznaczana jest umieszczeniem apostrofu po cyfrze, np. 8' (8 stóp). Stopa jest jednostką, która w różnych krajach i w różnych przedziałach czasowych oznaczała różną długość. U Praetoriusa na przykład wynosiła 27,8 cm, wesług Dom Bedos - 32,5 cm (tzn. stopa paryska), u Töpfera - 28,2 cm, stopa saksońska równa była 28,3 cm, stopa hamburska - 28,6 cm, stopa angielska - 30,5 cm. Obecna stopa (niem. Fuss) posiada 12 cali, co jest równe ok. 30,5 cm.(OKOK)
2001-2024 © Copyright by Konrad Zacharski