Wiatrownica rejestrowa dolnozaworowa (BO) jest jedną z odmian wiatrownicy podłużnej. Jak wszystkie wiatrownice rejestrowe, charakteryzują się one podłużnym układem kanałów rozprowadzających sprężone powietrze do piszczałek.
Każdy z kanałów rejestrowych doprowadza powietrze do piszczałek jednego głosu (rejestru). Włączenie wybranego rejestru odbywa się pzez otwarcie jednego, dużego zaworu, który wpuszcza sprężone powietrze do odpowiadającego mu kanału rejestrowego (komory rejestrowej) - jest to pierwsza funkcja wiatrownicy.
Druga funkcja - rozdzielanie powietrza piszczałkom poszczególnych tonów - spełniana jest przez zawory tonowe rozmieszczone w komorach rejestrowych (również analogicznie jak w innych wiatrownicach rejestrowych). Otwory wlotowe do kanałów, którymi sprężone powietrze doprowadzane jest do piszczałek, w tym przypadku zamykane są zaworami od dołu (stąd nazwa). Zawory te przy otwieraniu opadają w dół.
Ilustracja poniżej przedstawia przekrój poprzeczny przez wiatrownicę dolnozaworową.
W zaprezentowanym przykładzie włączony jest tylko jeden rejestr - jest to ten rejestr, którego przegroda wypełniona jest sprężonym powietrzem (pierwsza komora od lewej).
Jak widać wszystkie zawory jednego tonu sterowane są tym samym konduktem, a więc ich otwieranie i zamykanie zawsze odbywa się jednocześnie.
Przedstawione rozwiązanie ukazuje wiatrownicę rejestrową dolnozaworową współpracującą z trakturą pneumatyczną. Dokładny opis działania tego układu zamieszczono na stronie dotyczącej pneumatycznej traktury gry.
Rysunek obok przedstawia dokładniejszy przekrój poprzeczny przez wiatrownicę dolonozaworową, a właściwie przez jeden z kanałów rejestrowych tej wiatrownicy. Zastosowano tutaj pneumatycznie sterowane zawory membranowe. Płaski zawór zamocowany na skórzanej (lub wykonanej z tworzywa sztucznego) membranie, zakrywa od dołu drewnianą lub metalową rurkę, którą doprowadzane jest powietrze z kanału rejestrowego do wlotu piszczałki.
W stanie spoczynkowym membrana dociskana przez powietrze i wspomagana sprężyną odcina dopływ powietrza do piszczałki. Dopiero odpowiedznie zadziałanie traktury gry, które spowoduje opadnięcie zaworu sprawi, że otwór wlotowy do rurki zostanie odkryty. Rurką tą sprężone powietrze znajdujące się w komorze rejestrowej (tylko w przypadku gdy rejestr jest włączony) przepłynie do piszczałki i spowoduje jej zadęcie.
Wiatrownica "dolnozaworowa" wymaga wielkiej precyzji wykonania, jest mniej trwała i kłopotliwa przy konserwacji. Działa bardzo sprawnie, a dzięki krótkiej prostej rurce doprowadzającej powietrze z kanału rejestrowego do piszczałki pozwala na osiągnięcie lepszej intonacji.(BO)
W praktyce spotyka się jeszcze inne rodzaje wiatrownic "dolnozaworowych" sterowanych pneumatycznie; np. zamiast opisanych zaworów z membrankami stosuje się zawory z mieszkami klinowymi. Wiatrownice tego rodzaju działają sprawniej, jeżeli powietrze w kanale podłużnym (kanale rejestrowym) służące do zadęcia piszczałek ma niższe ciśnienie, a napełniające mieszki sterujące zaworami, ma ciśnienie wyższe.(BO)
Właściwe w tym miejscu wydaje się być wspomnienie o wiatrownicy rejestrowej, w której wykorzystuje się elektromagnesy bezpośrednio sprzężone z zaworami. Ilustracja obok przedstawia taki typ wiatrownicy. Zawory zamykające wloty powietrza do piszczałek przytwierdzone są do kotwic elektromagnesów, odpowiednio rozmieszczonych w kanałach rejestrowych. Pomijając fakt zastosowania w tym rozwiązaniu traktury elektrycznej należy zauważyć, że same zawory niezależnie od sposobu ich poruszania działają w analogiczny sposób. Tak w tym jak i w prezentowanym powyżej przykładzie, zawory otwierają się w dół, a powietrze płynie do piszczałki przez prosty kanał.
2001-2024 © Copyright by Konrad Zacharski
